Τεχνητή Νοημοσύνη. Τα τελευταία χρόνια ακούμε συνεχώς αυτή την έκφραση. Την έχουμε συναντήσει σε ταινίες, την έχουμε διαβάσει σε βιβλία, ακούμε να την επικαλούνται διάφορα προϊόντα. Ο καθένας από εμάς καταλαβαίνει και κάτι διαφορετικό. Όμως τι ακριβώς είναι; Πως υλοποιείται; Που μπορεί να εφαρμοστεί και πως μπορεί να επηρεάσει την καθημερινότητα μας; Σε ποιους τομείς μπορεί να βοηθήσει την εξέλιξη της επιστήμης και της καθημερινότητας;

Θα προσπαθήσουμε να εξηγήσουμε την τεχνητή νοημοσύνη με απλά λόγια και παραδείγματα χωρίς να εμπλέξουμε ορολογίες και τεχνική πολυπλοκότητα.

Ας ξεκινήσουμε με την λέξη νοημοσύνη. Σύμφωνα με τον ορισμό της,  νοημοσύνη[1] είναι το σύνολο των γνωστικών ικανοτήτων του ανθρώπου, δηλαδή η αντίληψη, η μνήμη, ο συνειρμός, η φαντασία, η προσοχή και η διανόηση, και ειδικότερα η ικανότητα προσαρμογής σε νέες καταστάσεις και η ικανότητα να αντιλαμβάνεται ομοιότητες, διαφορές και σχέσεις.

Ο ορισμός αυτός αναφέρεται στην ανθρώπινη ικανότητα. Αυτό δεν σημαίνει προφανώς ότι μόνο οι άνθρωποι έχουν νοημοσύνη. Αντίθετα, πολλές επιστημονικές έρευνες υποστηρίζουν ότι κάθε έμβιο ον έχει κάποιας μορφής νοημοσύνη. Μπορεί να εκφράζεται ως έμφυτη ικανότητα (συνήθως κληρονομική) όπως η γνώση των αποδημητικών δρομολογίων που έχουν τα πουλιά ή η επιστροφή στον τόπο γέννησης των σολομών και των θαλασσίων χελωνών για αναπαραγωγή. Μπορεί όμως να είναι και επίκτητη ως αποτέλεσμα βιωματικής γνώσης. Τα σκυλιά μπορούν να μάθουν χιλιάδες λέξεις. Όλοι έχουμε ακούσει την ικανότητα της αρκούδας να χορεύει όταν άκουγε το ντέφι, ικανότητα που δυστυχώς συνδύαζε η αρκούδα με πόνο (κάψιμο) στις πατούσες της. Κάτι ανάλογο έχουμε ακούσει και για τις ικανότητες που επιδείκνυαν τα ζώα του τσίρκου στις εντολές του θηριοδαμαστή τους.

Απλοποιώντας τον παραπάνω ορισμό θα μπορούσαμε να πούμε ότι νοημοσύνη είναι η ικανότητα να ανακαλείς ότι γνωρίζεις ώστε να εκτιμήσεις μία κατάσταση και να πράξεις κατάλληλα ενώ ταυτόχρονα να καταγράψεις ότι δεν γνωρίζεις κατά την διαχείριση αυτής της κατάστασης ώστε να το χρησιμοποιήσεις την επόμενη φορά που θα χρειαστεί να το ανακαλέσεις.

Αν προσθέσουμε τώρα και τον όρο τεχνητή θα μπορούσαμε να πούμε ότι τεχνητή νοημοσύνη είναι η ικανότητα μη έμβιων όντων, δηλαδή μηχανών, να ανακαλούν πληροφορίες από την μνήμη τους ώστε να λαμβάνουν αποφάσεις σχετικά με μία κατάσταση που αντιμετωπίζουν και ταυτόχρονα να καταγράφουν και να εμπλουτίζουν την μνήμη τους με νέες πληροφορίες σχετικές με την κατάσταση αυτή ώστε να βελτιώσουν τις αποφάσεις τους την επόμενη φορά που θα κληθούν να διαχειριστούν ίδια η παρόμοια κατάσταση.

Με άλλα λόγια Τεχνητή Νοημοσύνη είναι η ικανότητα υπολογιστικών συστημάτων να μιμούνται συμπεριφορές που απαιτούν κάποιο βαθμό ευφυίας και να λαμβάνουν αποφάσεις.

Ας σκεφτούμε τώρα πως εξελίσσεται η νοημοσύνη στον άνθρωπο. Από την γέννηση του λειτουργούν κάποιες πρωτογενείς πληροφορίες όπως η ικανότητα να αναπνέει. Κάθε μέρα που περνάει όμως μέσω των ερεθισμάτων που λαμβάνει, των παρατηρήσεών του και των εμπειριών του μαθαίνει να γνωρίζει ήχους, εικόνες, να τρώει, να επικοινωνεί, να περπατά, να μιλάει κ.λ.π.

Άρα, το περιβάλλον του (οι γονείς, τα αδέλφια, οι συγγενείς) του παρέχει ένα πρώτο σετ βιωματικών ικανοτήτων που εξελίσσονται συνεχώς. Η εξέλιξη συνεχίζεται μέσα από την κοινωνικοποίηση και την εκπαίδευση είτε είναι σχολική είτε οποιασδήποτε άλλης φύσεως (αθλητική, μουσική κ.λ.π.)

Αν εφαρμόσουμε τις ίδιες τεχνικές σε ένα υπολογιστικό σύστημα μπορούμε να έχουμε κάποιο αποτέλεσμα;  Μπορεί να είναι λίγο άχαρο αλλά για χάρη της συζήτησης και της κατανόησης του θέματος θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας και να συγκρίνουμε συνεχώς την εξέλιξη ενός ανθρώπου από την γέννηση του και καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του με την γέννηση και την εξέλιξη ενός συστήματος τεχνητής νοημοσύνης.

Για να «γεννηθεί» ένα υπολογιστικό σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης θα πρέπει να κατασκευαστεί. Η κατασκευή περιλαμβάνει το κύριο υπολογιστικό σώμα καθώς και ένα πλήθος αισθητήρων με το οποίο θα πρέπει να το εξοπλίσουμε ώστε να αντιλαμβάνεται το περιβάλλον. Χρειάζεται δηλαδή «μάτια», «αυτιά» και όποιο άλλο αισθητήριο απαιτείται ανάλογα με τον σκοπό που προορίζεται. Αν για παράδειγμα πρέπει να κινηθεί εντός του χώρου πέρα από το προφανές κινητήριο σύστημα χρειάζεται και σύστημα χαρτογράφησης του χώρου, αισθητήρα εντοπισμού εμποδίων, αισθητήρα βαρυτικής επιτάχυνσης για να αποφεύγει πτώσεις είτε πετάει όπως τα drones είτε όχι, αισθητήρες επικοινωνίας κ.λ.π. Όλος ο απαιτούμενος εξοπλισμός και οι αισθητήρες αποτελούν το υλικό (Hardware). Το επόμενο πολύ σημαντικό τμήμα είναι το βασικό λογισμικό του (Firmware ή Kernel ή Operating System ή System Software). Το βασικό λογισμικό είναι που θα διασυνδέσει όλο το υλικό σε μία λειτουργική οντότητα και θα λαμβάνει τα ερεθίσματα ως πρωτογενή δεδομένα. Στο σημείο αυτό δηλαδή το σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης γνωρίζει ότι αποτελείται από υποσυστήματα και αισθητήρες που λειτουργούν αρμονικά ως σύνολο αλλά δεν γνωρίζει που και πότε ακριβώς θα του χρειαστούν, πως θα τα αξιοποιήσει και γιατί πρέπει να τα χρησιμοποιήσει. Κάπου εδώ ολοκληρώνεται η φάση της «γέννησης» ενός Υπολογιστικού Συστήματος Τεχνητής Νοημοσύνης.

Σε επόμενο άρθρο μας το Υπολογιστικό αυτό Σύστημα Τεχνητής Νοημοσύνης θα το αποκαλούμε «Τάλως» προς τιμήν του πρώτου λογοτεχνικού Robot της Ελληνικής Μυθολογίας.

Συνεχίζεται…..

Πηγές

[1] Dictionary of Standard Modern Greek

Στέφανος Κυτάνης, Business Developement Consultant, OTS